انقباضات پلکی
تا دیر نشده علائمتو بگو، پزشکتو بگم:
انقباض پلکی یا Eye twitching یا بلفارو اسپاسم (Belpharospasm) یک نوع انقباض غیر ارادی و تکرار شونده است که عضلات پلک فرد را درگیر می کند. این انقباضات بیشتر پلک بالای فرد را درگیر می کند اما ممکن است در بعضی از موارد هر دو پلک به صورت همزمان دچار این انقباضات پلکی غیر ارادی شوند. بیشتر کسانی که دچار این عارضه چشمی هستند، انقباضات بسیار ملایم بوده و فرد فقط احساس می کند که کمی پلک هایش کشیده می شود. البته در همه موارد این چنین نبوده و در بعضی از مبتلایان ممکن است کشش به قدری زیاد باشد که بدون دخالت فرد، هر دو چشم او به صورت خود به خود بسته شود. این عارضه را با نام بلفاروسپاسم (Belpharospasm) می شناسند.
انقباضات به وجود آمده معمولاً فاصله مشخصی داشته و ممکن است با فواصل یک یا دو دقیقه، چند بار منقبض شود. اما زمان منقبض شدن عضلات غیر قابل پیش بینی بوده و ممکن است چند روز دچار انقباضات پلک چشم باشید و چند روز هیچ خبری از آن ها نباشد. گاهی اوقات حتی ممکن اس تفرد برای چند هفته یا حتی چند ماه هیچ انقباضی را در پلک های خود احساس نکند.
معمولاً این انقباضات بدون درد و بی خطر هستند اما باز هم ممکن است باعث آزار و نا آرامی فرد مبتلا شوند. بیشتر این اسپاسم ها بعد از مدتی بدون نیاز به هیچ درمانی بهبود خواهند یافت.
در موارد نادر، انقباضات پلکی ممکن است نشان از یک اختلال حرکتی مزمن در آینده باشند. علی الخصوص اگر فرد با انقباضات پلکی دچار حرکات و انقباضات غیر قابل کنترل صورت هم بشود.
علت انقباضات پلکی
در بعضی از موارد ممکن است علت اصلی بروز انقباضات پلکی قابل تشخیص نباشد. از آن جایی که به ندرت انقباض پلکی ممکن است نشانه یک مشکل یا بیماری جدی باشد، به همین خاطر معمولاً علت اصلی بروز آن مشخص نمی باشد.
البته انقباضات پلکی ممکن است به علل زیر به وجود آمده یا شدت بگیرد:
- سوزش چشم
- خستگی پلک
- خستگی فرد
- کم خوابی
- استرس بدنی
- عوارض جانبی داروها
- استرس
- استفاده از الکل، تنباکو یا کافئین
اگر انقباضات مزمن باشد به آن «benign essential belpharospasm» یا بلفارو اسپاسم خوش خیم گفته می شود که بیانگر بروز چشمک زدن یا بسته شدن غیر قابل کنترل چشم ها است. این عارضه خوش خیم معمولاً هر دو چشم فرد را درگیر خواهد کرد. ولی علت اصلی بروز این عارضه چشمی هنوز مشخص نیست اما عوامل تشدید کننده بلفارو اسپاسم خوش خیم عبارتند از:
- التهاب ملتحمه چشم یا چشم صورتی
- خشکی چشم
- محرک های محیطی مثل باد، نور زیاد، خورشید یا آلودگی هوا
- خستگی فرد
- حساسیت نسبت به نور خورشید (فوتوبیا)
- استرس
- مصرف بیش از حد کافئین
- سیگار کشیدن و مصرف تنباکو
- بلفاریتیس یا التهاب پلک ها
بلفارواسپاسم خوش خیم
بفارو اسپاسم خوش خیم، یک اختلال حرکتی (dystonia) مربوط به عضلات اطراف چشم است که هنوز علت اصلی بروز آن مشخص نیست. اما دانشمندان بر این باورند که علت اصلی بروز آن نقص سلول های سیستم عصبی با نام basal ganglia است.
میزان شیوع بیماری بلفارو اسپاسم خوش خیم در زنان بسیار بیشتر از مردان است. در بعضی از موارد این عارضه با گذشت زمان شدید می شود.
عوامل تشدید کننده بلفارو اسپاسم خوش خیم عبارتند از:
- تاری دید
- فتوفوبیای شدید
- انقباض عضلات صورت
علل سیستم عصبی و مغزی انقباضات پلکی
در موارد بسیار نادر، انقباضات چشمی ممکن است نشانه ای از یک اختلال سیستم عصبی یا مغزی باشد. اختلالات سیستم عصبی و مغزی زیر می توانند باعث بروز انقباضات پلکی شوند:
- فلج بل
- دیستونی
- دیستونی گردنه رحم
- اسکلروزیس چندگانه
- دیستونی اورومدیبولار و دیستونی صورت
- بیماری پارکینسون
- سندرم توره
همچنین بروز انقباضات پلکی ممکن است یکی از عوارض جانبی ناشی از مصرف داروها به خصوص داروهای مربوط به بیماری پارکینسون باشد. در بعضی موارد انقباضات چشمی ممکن است نشانه اولیه اختلال حرکتی مزمن باشد خصوصاً اگر انقباضات چشمی همراه با انقباض عضلات صورت به وجود بیاید.
زمان مراجعه به پزشک در بلفارو اسپاسم
کمتر پیش می آید که انقباضات پلکی یک مشکل جدی بوده و نیازمند درمان اورژانسی باشد. با این حال انقباضات چشمی مزمن ممکن است نشانه یک اختلال سیستم عصبی یا مغزی بسیار جدی باشد. در این صورت است که فرد نیاز به تشخیص و درمان سریع و اورژانسی خواهد داشت در غیر این صورت دچار عوارض جانبی خواهد شد.
اگر انقباض عضلات چشمی مزمن همراه با یکی از علائم و نشانه های زیر بود بهتر است برای معاینه به پزشک مراجعه کنید:
- قرمز، تورم و التهاب چشم ها و تخلیه ترشحات غیر طبیعی از چشم ها
- افتادگی پلک بالا
- همزمان با انقباض پلک، پلک تان کاملاً بسته می شود
- انقباضات چشمی چندین هفته به قوت خود باقی بوده و بهبود نمی یابد
- انقباضات قسمت های دیگر صورت را تحت تأثیر قرار می دهد
عوارض انقباضات پلکی
در موارد بسیار نادر، انقباضات پلکی علامت نشان دهنده یک اختلال عصبی یا مغزی بسیار جدی است. زمانی که انقباض چشمی نشانه یک بیماری جدی باشد، بدون شک خود را با علائم دیگر نشان خواهد داد.
اختلالات عصبی و مغزی که باعث بروز انقباضات پلکی می شوند، شامل موارد زیر می شود:
- فلج بل (فلج صورت)، بیماری است که باعث می شود تا یک طرف صورت حالت افتاده پیدا کند
- دیستونی که باعث بروز انقباضات عضلانی ناخواسته شده و در نتیجه بروز آن قسمت های مختلف بدن درگیر می شود
- دیستونی گردن (تورتیکول اسپاسمودیک) که باعث انقباض ناگهانی گردن و چرخش سر می شود
- اسکلروزیس چندگانه (ام اس) که بیماری مربوط به سیستم عصبی مرکزی بوده و باعث مشکلات حرکتی و شناختی می شود.
- بیماری پارکینسون که باعث مشکلات تعادلی، گرفتگی عضلات و مشکل در تکلم می شود
- سندرم توره که خود را با حرکات غیر ارادی و تیک های کلامی نشان می دهد
در بعضی از موارد خراش های تشخیص داده نشده قرنیه نیز می تواند منجر به بروز انقباضات پلکی در فرد شود. در صورتی که دچار آسیب های چشمی شده اید، بلافاصله برای معاینه و اطمینان از سلامت چشم به چشم پزشک یا اپتومتریست مراجعه کنید زیرا آسیب های قرنیه می تواند باعث نابینایی یا آسیب دائمی بینایی شود.
پیشگیری انقباضات پلکی
اگر تعداد تکرارها و برگشت انقباضات چشمی شما زیاد است، پیشنهاد می کنیم اطلاعات مربوط به بروز انقباضات پلکی خود را یادداشت کنید. این کار به تشخیص علت اصلی بروز و بازگشت انقباضات پلک کمک خواهد کرد. بهتر است مثلاً مصرف کافئین و تنباکو را نیز یادداشت کنید یا هر بار که احساس استرس داشتید یا نتوانستید شب را راحت بخوابید نیز در داخل دفترچه بنویسید.
سپس با توجه به اطلاعات نوشته شده می توانید علت اصلی بروز اسپاسم های پلک خود را کشف کنید. به عنوان مثال اگر چندین بار بعد از بی خوابی شبانه، دچار انقباض پلک شدید، می توان گفت علت اصلی بروز انقباض پلک شما، بیخوابی است. در نتیجه برای درمان کافی است شب ها زودتر به رختخواب رفته و خواب کافی داشته باشید تا مشکل انقباض پلک های تان به کلی برطرف شود.
درمان انقباضات پلکی
بسیاری از انقباضات چشمی خود به خود و بدون نیاز به هیچ درمانی بعد از گذشت چند روز تا چند هفته بهبود خواهد یافت. اما اگر بعد از گذشت این زمان شاهد علائم بهبودی نبودید باید سعی کنید علت اصلی بروز را پیدا کرده و قرار گرفتن در معرض آن را کاهش داده و به حداقل برسانید.
شایع ترین دلایل بروز انقباضات چشمی استرس، خستگی و مصرف کافئین است. در نتیجه می توانید با به حداقل رساندن موارد گفته شده، انقباضات چشمی خود را به حداقل رسانده و درمان کنید.
برای بهبود و کاهش انقباضات چشمی می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- کافئین کمتری بنوشید
- خواب کافی و مناسب داشته باشید
- سطح چشم را با استفاده از اشک های مصنوعی و قطره های چشمی مرطوب و روان نگه دارید
- هنگام شروع انقباض پلک چشم ها از کمپرس گرم بر روی چشم های خود استفاده کنید
تزریق سم بوتولنیم (بوتاکس) نیز می تواند به درمان بلفارو اسپاسم های خوش خیم کمک کند. اما اثر تزریق بوتاکس دائمی نبوده و بعد از چند ماه اثر آن از بین خواهد رفت. در نتیجه بعد از این مدت زمان باید فرد مجدداً تزریق را تکرار کند.
همچنین می توان از عمل جراحی برای قطع بعضی از عصب ها و عضلات پلک ها (myectomy) استفاده کرد. عمل جراحی نیز در درمان بلفارو اسپاسم خوش خیم مؤثر بوده و می توان در موارد شدید از این گزینه استفاده کرد.
نتیجه گیری
بروز انقباضات چشمی ممکن است علل مختلفی داشته باشد. این عارضه چشمی معمولاً نیازی به درمان نخواهد داشت ولی در صورت نیاز، درمان با توجه به شخص مبتلا و علت بروز عارضه چشمی انجام خواهد گرفت.
در بعضی از موارد ممکن است علت اصلی بروز انقباضات پلکی قابل تشخیص نباشد. از آن جایی که به ندرت انقباض پلکی ممکن است نشانه یک مشکل یا بیماری جدی باشد، به همین خاطر معمولاً علت اصلی بروز آن مورد تحقیق و بررسی قرار نمی گیرد.
تزریق سم بوتولنیم (بوتاکس) نیز می تواند به درمان بلفارو اسپاسم های خوش خیم کمک کند. اما اثر تزریق بوتاکس دائمی نبوده و بعد از چند ماه اثر آن از بین خواهد رفت. در نتیجه بعد از این مدت زمان باید فرد مجدداً تزریق را تکرار کند.
منابع:
https://www.healthline.com/health/eyelid-twitch#causes
https://www.mayoclinic.org/symptoms/eye-twitching/basics/definition/sym-20050838
https://www.webmd.com/eye-health/why-your-eyes-twitch#1
[advisers limit=5 skill=”17″]
