پیوند قرنیه

پیوند قرنیه (کراتوپلاستی) عملی جراحی (Cornea transplant) است که طی آن بخشی از قرنیه با بافت قرنیه اهدایی جایگزین می شود. قرنیه همان قسمت شفاف و گنبدی شکلی از چشم است که مسئول قدرت تمرکز چشم ها است.این عمل می تواند دوباره قدرت بینایی فرد را بازگردانده و به کاهش درد و بهبود ظاهری قرنیه بیمار آسیب دیده کمک کند. اکثر عمل های پیوند قرنیه موفقیت آمیز هستند اما همیشه احتمال بروز عوارض جانبی مثل پس زدن قرنیه اهدا شده وجود خواهد داشت.

اهمیت پیوند قرنیه

عمل کراتوپلاستی در بیشتر موارد برای بازگرداندن قدرت بینایی فرد با آسیب قرنیه مورد استفاده قرار می گیرد. انجام کراتوپلاستی می تواند تا حد زیادی به کاهش درد و دیگر علائم همراه با این بیماری کمک کند.

کاربرد پیوند قرنیه

تعدادی از موارد و علائمی که با انجام عمل کراتوپلاستی ممکن است درمان شود:

• بیرون زدگی قرنیه (کراتوکونوس) شده باشد.
• دیستروفی Fuch’s
• نازک شدن قرنیه چشم
• زخم قرنیه در نتیجه آسیب دیدگی یا عفونت
• کدورت قرنیه
• تورم قرنیه
• عوارض  جراحی های چشم

عوارض پیوند قرنیه

به طور کلی عمل پیوند قرنیه چشم عمل جراحی ایمنی است، عوارض احتمالی پیوند قرنیه عبارتند از:

• عفونت چشم
• افزایش احتمال بروز آب مروارید یا کاتاراکت
• افزایش فشار در داخل کره چشم یا گلاکوم یا آب سیاه
• مشکل با بخیه ها
• پس زدن قرنیه اهدایی
• تورم قرنیه چشم

گاهی، سیستم ایمنی بدن فرد قرنیه اهدایی را قبول نکرده و به آن حمله می کند که به آن پس زدن عمل می گویند. در صورت بروز چنین اتفاقی ممکن است فرد نیاز به درمان دارویی یا کراتوپلاستی دیگری داشته باشد.

در صورت مشاهده علائم و نشانه های زیر بهتر است با چشم پزشک خود ملاقات داشته باشید:

• کاهش یا از دست دادن بینایی
• درد چشم
• قرمزی چشم
• حساسیت نسبت به نور

پس زدن پیوند قرنیه در حدود 10 درصد موارد ممکن است اتفاق بیفتد.

آمادگی عمل پیوند قرنیه

قبل از انجام عمل پیوند قرنیه بهتر است به موارد زیر توجه داشته باشید:

• معاینه کامل چشم، پزشک در حین این معاینه به دنبال وضعیت و بیماری های چشمی است که بعد از عمل جراحی مشکل ساز شوند.
• اندازه گیری قرنیه چشم، چشم پزشک در مورد اندازه قرنیه اهدایی مورد نیاز فرد اطلاعاتی کسب کرده و اندازه نهایی را مشخص خواهد نمود.
• بررسی تمامی داروها و مکمل هایی مصرفی، شاید نیاز باشد تا مصرف داروها یا مکمل های خاصی را پیش از انجام عمل جراحی کراتوپلاستی و با نظر پزشک کنار گذاشته و بیمار دیگر آن ها را مصرف نکند.
• درمان بیماری های چشمی، مشکلات نامرتبط چشمی مثل عفونت یا التهاب ممکن است احتمال موفقیت آمیز بودن عمل جراحی کراتوپلاستی را کاهش دهد. در نتیجه بهتر است قبل از انجام عمل جراحی این موارد و سایر بیماری ها مورد بررسی قرار گیرد.

بدون شک پزشک قبل از انجام عمل جراحی در مورد خطرات پیوند قرنیه و فرآیند آن با بیمار صحبت خواهد کرد.

یافتن اهدا کننده قرنیه

بیشتر قرنیه های اهدایی توسط افراد متوفی تأمین می شود. برخلاف عمل های جراحی مثل کلیه و کبد، عمل پیوند قرنیه نیاز به انتظار بیش از حد نداشته و راحت تر می توان اهدا کننده ای برای قرنیه یافت. علت این قضیه به علت تمایل افراد بیشتری برای اهدای قرنیه چشم شان بعد از فوت است مگر اینکه بیماری خاص چشمی قبل از مرگ داشته باشند. افرادی که مشکلاتی مثل عفونت، مشکلات سیستم عصبی مرکزی یا عمل جراحی چشم قبلی داشته و فوت کرده باشند، دیگر از قرنیه شان برای عمل پیوند استفاده نخواهد شد.

مراحل پیوند قرنیه

اقدامات لازم در حین عمل پیوند قرنیه

عمل جراح با تزریق آرام بخش و بی حسی موضعی شروع می شود. البته در حین عمل جراحی کاملاً بیهوش نخواهید بود ولی دردی هم حس نخواهید کرد. در حین انجام رایج ترین عمل جراحی پیوند قرنیه (penetrating keratoplasty)، جراح تمام قسمت بیمار شده یا ناهنجار چشم را بریده و تکه ای کوچک از بافت قرنیه را خارج خواهد کرد. برای برش دقیق قرنیه از وسیله برنده ای به نام trephine استفاده خواهد شد. قرنیه اهدا شده نیز با توجه به اندازه ها بریده شده و در قسمت مورد نظر قرار خواهد گرفت. پزشک قرنیه را در جای خود قرار داده و سپس با دقت بخیه می زند. این بخیه ها در ملاقات های بعدی توسط چشم پزشک برداشته خواهد شد.

در بعضی از موارد که فرد واجد شرایط انجام کراتوپلاستی نیست، پزشک به جای قرنیه اهدایی از قرنیه مصنوعی (keratoprosthesis) استفاده خواهد کرد.

اقدامات لازم بعد از عمل پیوند قرنیه

بعد از انجام و کامل شدن روند عمل جراحی سایر اقدامات عبارتند از:

 مصرف داروها

قطره ها و گاهی اوقات داروهای خوراکی بلافاصله بعد از انجام پیوند و در طول دوره ریکاوری برای فرد گیرنده قرنیه تجویز خواهد شد. معمولاً این داروها برای کنترل عفونت، تورم و درد بعد از عمل تجویز می شود.

استفاده از چشم بند

برای حفاظت از چشم بعد از عمل و بهبود آن ممکن است پزشک استفاده از چشم بند را برایتان تجویز کند.

حفاظت از چشم

بعد از انجام عمل کراتوپلاستی به خودتان فشار نیاورید، بهتر است به آرامی به روال روزانه بازگشته و کارهایتان را به آرامی از سر بگیرید. برای مابقی عمرتان نیز باید بیشتر مراقب مراقب چشم ها بوده و نگذارید آسیبی به چشم هایتان برسد.

مراجعه برای معاینه های بعدی

• توقع معاینه های مکرر بعد از عمل را داشته باشید زیرا چشم پزشک می خواهد از بابت بروز عوارض یا پس زدن عمل پیوند اطمینان حاصل کند.

 نتایج پیوند قرنیه

اکثریت افرادی که کراتوپلاستی انجام می دهند بینایی شان به طور کامل یا نسبی بهبود خواهد یافت. نتیجه بعد از پیوند قرنیه بستگی به علت انجام عمل جراحی و میزان سلامتی فرد خواهد داشت. احتمال بروز عوارض نیز تا سال ها بعد از انجام پیوند وجود داشته و ممکن است بعد از مدتی پیوند پس زده شود. اغلب پس زدن کراتوپلاستی را می توان با مصرف داروها مدیریت کرد.

گاهی تا چندین ماه بینایی از قبل از پیوند قرنیه هم بدتر شود.

بعد از بهبود یافتن لایه خارجی قرنیه که ممکن است چند هفته یا چند ماه زمان ببرد.

پزشک برای بهبود بیشتر قدرت بینایی ممکن است از راهکارهای درمانی زیر استفاده کند:

• اصلاح ناهمواری در قرنیه (آستیگماتیسم): بخیه هایی که برای ثابت نگه داشتن قرنیه پیوندی زده می شوند ممکن است باعث بروز برآمدگی ها و فرو رفتگی هایی روی سطح قرنیه شده و باعث تاری دید به صورت نقطه ای شوند. پزشک می تواند با باز کردن بعضی از بخیه ها و سفت کردن مابقی آن ها بخشی از دید فرد را اصلاح کند. اصلاح مشکلات بینایی. عیوب انکساری چشم مثل نزدیک بینی و — را می توان با استفاده از عینک، لنزهای تماسی یا عمل جراحی لیزر برطرف کرده و بهبود بخشید.