طاعون

طاعون یک عفونت جدی باکتریایی است که در درجه اول توسط کک ها منتقل می شود. باکتری عامل طاعون یک زئونوتیکی است که معمولاً در پستانداران کوچک و کک آن ها مشاهده می شود. در افراد آلوده اغلب پس از یک دوره یک تا هفت روزه علائم بروز می کنند. طاعون از طریق نیش کک های آلوده، تماس مستقیم با بافت های آلوده و استنشاق قطرات تنفسی آلوده بین حیوانات و انسان ها منتقل می شود.

طاعون در طول قرن چهاردهم با عنوان “مرگ سیاه” شناخته شد و باعث مرگ بیش از 50 میلیون نفر در اروپا گردید. طاعون، در صورت عدم درمان سریع می تواند کشنده باشد. شایع ترین شکل این بیماری منجر به تورم و غده های لنفاوی به نام بوبیو در کشاله ران، زیر بغل یا گردن می شود. نادرترین و کشنده ترین نوع این بیماری بر ریه ها تأثیر می گذارد و می تواند از فردی به فرد دیگر سرایت کند.

علائم طاعون

این نوع بیماری، بسته به اینکه کدام قسمت از بدن شما را درگیر کند، طبقه بندی می شود.

علائم بیماری بسته به نوع بیماری متفاوت است.

طاعون بوبونیک

طاعون بوبونیک، شایع ترین نوع آن است. این نام به علت غدد لنفاوی متورم (buboes) است که به طور معمول در هفته اول پس از آلوده شدن ایجاد می شوند. طاعون بوبونیک ممکن است باعث ایجاد تورم به اندازه تخم مرغ در غدد کشاله ران، زیر بغل یا گردن شود. این نوع از بیماری در اثر نیش کک آلوده ایجاد می شود. باکتری این بیماری، وارد نیش شده و از طریق سیستم لنفاوی به نزدیکترین گره لنفاوی می رود و درانجا شروع به رشد و تکثیر می کند. غدد لنفاوی ملتهب و دردناک می شود. در مراحل پیشرفته تر عفونت، غدد لنفاوی ملتهب می توانند به زخم های باز و چرکین تبدیل شوند. طاعون بوبونیک به ندرت دیده می شود که از یک انسان به انسان دیگر منتقل شود.

سایر علائم طاعون بوبیونی شامل موارد زیر می باشد:

• سردرد
• خستگی یا ضعف
• دردهای عضلانی
• شروع ناگهانی تب و لرز

طاعون سپتیسم

طاعون سپتیسم، هنگامی رخ می دهد که باکتری طاعون در جریان خون تکثیر می شود.

علائم طاعون سپتیسم عبارتند از:

• شوک
• تب و لرز
• ضعف شدید
• درد شکم، اسهال و استفراغ
• خون ریزی از دهان، بینی یا روده یا زیر پوست
• کبودی و مرگ بافت (گانگرن) در اندام ها، معمولاً در پا، انگشتان پا و بینی

طاعون پنومونی

طاعون پنومونی بیشتر بر روی ریه ها تأثیر می گذارد.

طاعون پنومونی به ندرت دیده می شود.

طاعون پنومونی خطرناک ترین نوع طاعون است، زیرا می تواند از طریق سرفه از فرد به فرد دیگر سرایت کند.

طاعون پنومونی یا طاعون مبتنی بر ریه، خطرناک ترین نوع طاعون است.

هر فرد مبتلا به طاعون ذات الریه ممکن است این بیماری را از طریق سرفه و راه های تنفسی به انسان های دیگر منتقل کند.

طاعون پنومونی در صورت عدم درمان می تواند کشنده باشد.

در صورت تشخیص و درمان به موقع (طی 24 ساعت از شروع علائم) میزان بهبودی آن بالا می باشد.

علائم طاعون پنومونی می توانند ظرف چند ساعت پس از عفونت بروز کند و شامل موارد زیر می باشد:

• سرفه، با مخاط خونی (خلط)
• مشکلات تنفسی
• تهوع و استفراغ
• تب شدید
• سردرد
• ضعف
• درد قفسه سینه

طاعون پنومونی به سرعت پیشرفت می کند و ممکن است در طی دو روز بعد از عفونت، باعث نارسایی تنفسی و شوک شود. در طي روز بعد از بروز علايم، درمان طاعون پنومونيك بايد با آنتي بيوتيك شروع شود. اگر در مناطقی هستید که شیوع بیماری طاعون بسیار زیاد است و احساس بیماری کردید، سریعا به پزشک خود مراجعه کنید.

علت طاعون

باکتری طاعون، Yersinia pestis، از طریق نیش کک هایی که قبلاً از حیوانات آلوده (مانند موشها، سنجاب ها و خرگوش) تغذیه شده اند، به انسان منتقل می شود. در صورت تماس با خون حیوانات آلوده، باکتری ها می توانند وارد بدن شما شوند. گربه ها و سگ های خانگی می توانند با خوردن و تغذیه از جوندگان آلوده به طاعون مبتلا شوند. طاعون پنومونی، از راه سرفه و با استنشاق قطرات عفونی توسط حیوان یا شخص مبتلا، منتشر می شود.

عوامل خطر طاعون

خطر ابتلا به این بیماری بسیار کم است.

در سراسر جهان، فقط چند هزار نفر هر سال به این نوع بیماری مبتلا می شوند.

با این وجود، در برخی مناطق احتمال دارد خطر شیوع بیماری بیشتر باشد.

محل

این نوع بیماری در مناطق روستایی و پر ازدحام که از نظر بهداشتی ضعیف و جمعیت جوندگان زیاد می باشد، شیوع بیشتری دارد. بیشترین تعداد عفونت طاعون انسانی در آفریقا به ویژه جزیره آفریقایی ماداگاسکار رخ می دهد. این بیماری همچنین در مناطقی از آسیا و آمریکای جنوبی به انسان منتقل شده است.

شغل

دام پزشکان و دستیاران آن ها به علت تماس با گربه های خانگی و سگ ها ممکن است به این بیماری آلوده شوند.

در افراد با مشاغل پرخطر که با حیوانات آلوده سروکار دارند احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر است.

تفریح

تفریح، شکار یا پیاده روی در مناطقی که حیوانات آلوده به این بیماری در آن زندگی می کنند می توانند خطر گازگرفتگی یک کک آلوده را افزایش دهند.

عوارض طاعون

عوارض این نوع بیماری می تواند شامل موارد زیر باشد:

• بیشتر افرادی که درمان فوری آنتی بیوتیکی را شروع می کنند، از طاعون کبدی جان سالم به در می برند. این نوع بیماری بدون درمان باعث میزان مرگ و میر بالایی می شود.
• تشکیل لخته های خون در رگ های خونی انگشتان پا و پا می توانند جریان خون را مختل کرده و باعث از بین رفتن آن بافت و حتی قطع عضو شوند.
• این بیماری ممکن است باعث التهاب غشاهای اطراف مغز و نخاع شما (مننژیت) شود. البته این مورد به ندرت دیده می شود.

پیشگیری طاعون

اقدامات پیشگیرانه شامل اطلاع رسانی به افراد در هنگام شیوع این بیماری در محیط زندگی آن ها و توصیه برای پیشگیری از انتقال بیماری و عدم برخورد با لاشه های حیوانات است. به طور کلی به افراد توصیه می شود که از تماس مستقیم با مایعات و بافت های آلوده بدن حیوانات خودداری کنند. اگر در معرض خطر ابتلا به این نوع بیماری هستید یا به آن مبتلا شده اید، آنتی بیوتیک ها می توانند به پیشگیری از عفونت کمک کنند. 

اگر در مناطقی هستید که شیوع این بیماری زیاد است، می توانید برای پیشگیری از ابتلا به بیماری، احتیاط های زیر را انجام دهید:

• منبع عفونت را پیدا کرده و آن را نابود کنید. مناطقی که احتمال دارد جوندگان در آن لانه سازی سازی کنند را از بین ببرید.
• کارکنان بهداشتی باید در مورد پیشگیری و کنترل عفونت مهارت های لازم را آموزش ببینند. کارگران در تماس مستقیم با بیماران طاعون پنومونی باید اقدامات پیشگیری کننده استاندارد را انجام دهند و در مدت هفت روز یا حداقل تا زمانی که در معرض بیماران آلوده قرار دارند، از آنتی بیوتیک استفاده کنند.
• بیماران مبتلا به طاعون ذات الریه را جدا نگهداری کنید. بیماران ذات الریه باید جدا شوند تا از طریق راه های تنفسی دیگران را آلوده نکنند. ارائه ماسک برای بیماران پنومونی می تواند باعث کاهش شیوع انتشار بیماری شود.
• در مناطقی که جوندگان به راحتی به آن ها دسترسی پیدا می کنند، از ریختن غذای حیوان خانگی در مناطقی که جوندگان احتمال دارد به آن دسترسی داشته باشند خودداری کنید.
• از حیوانات خانگی خود در برابر آلودگی با کک محافظت کنید. با دامپزشک برای شناخت و تهیه بهترین محصولات کنترل کننده کک مشورت کنید.
• هنگام دست زدن به حیوانات آلوده حتما، از دستکش استفاده کنید تا از تماس پوستتان با باکتری های مضر جلوگیری کنید.

واکسیناسیون طاعون

هیچ واکسن مؤثری برای پیشگیری این بیماری خطرناک وجود ندارد، اما دانشمندان سعی می کنند تا یک مورد واکسن برای پیشگیری این بیماری تهیه کنند. WHO واکسیناسیون را توصیه نمی کند مگر برای گروه های پرخطر (مانند کارکنان آزمایشگاه که دائما در معرض خطر آلودگی و کارمندان مراقبت های بهداشتی هستند) که احتمال ابتلا به بیماری زیاد باشد.

تشخیص طاعون

اگر پزشک در تشخیص بیماری به طاعون مشکوک شود، ممکن است در نمونه های خون گرفته شده از شما به دنبال باکتری Yersinia pestis باشد.

بررسی غدد لنفاوی

اگر غدد لنفاوی شما متورم شده و علائمی از طاعون بوبونیک داشته باشید، پزشک با استفاده از سوزن از باکتری ها نمونه تهیه می کند، که به این روش آسپیراسیون گفته می شود.

آزمایش خون

فقط در صورت ابتلا به طاعون سپتیسیم، باکتری های Yersinia pestis در جریان خون شما تشخیص داده می شوند.

بررسی ریه ها

پزشک با استفاده از یک لوله نازک و انعطاف پذیر از طریق بینی یا دهان و پایین گلو شما از مخاط مجاری (خلط) یا مایعات نمونه تهیه می کند.

درمان طاعون

طاعون پنومونی اگر درمان نشود در طی 18 تا 24 ساعت می تواند کشنده باشد، اما آنتی بیوتیک های رایج برای انتروباکتری ها (میله های گرم منفی) در صورت مصرف به موقع و تشخیص زودهنگام می توانند به طور موثر بیماری را درمان کنند.

داروها

به محض اینکه پزشک مشکوک به این بیماری شود، شما باید در بیمارستان بستری شوید.

در بیمارستان آنتی بیوتیک های قوی دریافت خواهید کرد.

آمادگی برای مراجعه به پزشک در طاعون

در صورت تشخیص ابتلای شما به این نوع بیماری و بروز علائم، به پزشک متخصص بیماری عفونی ارجاع داده می شوید. اگر مشکلات تنفسی دارید، بهتر است در ملاقات خود با پزشک برای جلوگیری از شیوع بیماری از ماسک استفاده کنید. برای آمادگی بهتر قبل از قرار ملاقات با پزشک هرگونه علائمی را که تجربه کرده اید و اطلاعات شخصی از جمله مسافرات های اخیراً و یا برخورد با حیوانات وحشی را یادداشت کنید.

لیستی از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل هایی که مصرف می کنید بنویسید.

برخی از سؤالات اساسی که باید از پزشک بپرسید عبارتند از:

• به چه آزمایشاتی نیاز دارم؟
• بهترین دوره درمان من کدامند؟
• آیا محدودیتی وجود دارد که باید رعایت کنم؟
• چه عاملی باعث ایجاد علائم یا وضعیت من می شود؟

احتمالاً پزشكتان سؤالاتی از شما خواهد پرسید، از جمله:

• علائم شما چقدر شدید است؟
• چه زمانی متوجه بروز علائم خود شدید؟
• آیا اخیراً با حیوانات وحشی یا گربه ها برخورد کرده اید؟
• آیا احتمال می دهید توسط کک ها گاز گرفته شده باشید؟
• فکر می کنید چه عاملی، علائم شما را بهتر یا بدتر می کند؟
• آیا اخیراً به مناطقی سفر کرده اید که شیوع این نوع بیماری در آن مناطق زیاد بوده باشد؟

منابع:

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/plague/symptoms-causes/syc-20351291

https://www.cdc.gov/plague/diagnosis/index.html

https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/plague

[advisers limit=5 skill=”28″]