اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک، یکی از 10 اختلال شخصیت است که در نسخه پنجم دفترچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی شناخته جزء اختلالات خوشه B شناخته می شود. اختلال شخصیت نمایشی یکی از شرایطی است که به آن اختلالات شخصیتی چشمگیر هم گفته می شود. افراد مبتلا به این اختلالات دارای احساسات شدید و ناپایدار هستند. برای افرادی که دارای اختلال شخصیت هیستریونیک هستند، عزت نفس آن ها بستگی به تأیید دیگران دارد. آن ها تمایل زیادی به توجه کردن دارند و غالباً برای جلب توجه دیگران رفتارهای چشمگیر یا نامناسب انجام می دهند. کلمه histrionic به معنی “نمایشی یا تئاتری” است.
شیوع اختلال شخصیت نمایشی
این اختلال در بین زنان بیشتر از مردان شیوع دارد و معمولاً در اوایل بزرگسالی مشهود است. تشخیص این بیماری در دوران کودکی یا نوجوانی غیرممکن است زیرا کودک یا نوجوان تحت رشد مداوم، تغییر شخصیت و بلوغ قرار دارند. اما اگر در کودک یا نوجوان حداقل 1 سال این ویژگی ها وجود داشته باشد، این اختلال ممکن است تشخیص داده شود. اختلال شخصیت هیستریونیک در زنان بیشتر از مردان شیوع دارد. در جمعیت عمومی حدود 1.8 درصد رخ می دهد. مانند بیشتر اختلالات شخصیتی، اختلال شخصیت هیستریونیک به طور معمول با افزایش سن شدیدتر می شود، در حالی که بسیاری از افراد تا زمانی که در دهه 40 یا 50 سال شدیدترین علائم را تجربه می کنند.
علت اختلال شخصیت نمایشی
محققان نمی دانند چه عواملی باعث اختلال شخصیت هیستریونیک می شود. با این حال، بسیاری از تئوری ها در مورد دلایل احتمالی وجود دارد. اما اکثر متخصصان معتقدند عوامل بیولوژیکی و ژنتیکی، عوامل اجتماعی (مانند نحوه تعامل فرد در دوران کودکی) و روان شناختی می تواند در بروز این اختلال تاثیر به سزایی داشته باشند. گسترش اختلال شخصیت هیستریونیک در خانواده ها نشان می دهد که ممکن است این اختلال جنبه ژنتیکی داشته باشد و فرزند به راحتی این رفتارها را از والدین خود یاد می گیرند. سایر عوامل محیطی که می تواند در بروز این اختلال تاثیر گذار باشد شامل عدم انتقاد یا مجازات در دوران کودکی و توجه بیش از حد والدین به کودک هستند. کودک ممکن است رفتارهای هیستریونیک را به عنوان روشی برای جلب توجه والدینش بیاموزند.
علائم اختلال شخصیت نمایشی
- افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک مهارت های اجتماعی خوبی دارند.
- با این حال، آن ها تمایل دارند از این مهارت ها برای جلب توجه دیگران استفاده کنند.
- علائم اختلال شخصیت نمایشی طیف وسیعی از احساسات و توجه بیش از حد را شامل خواهد شد.
برخی از علائم این اختلال، عبارتند از:
- بروز احساسات کم عمق و سریع
- ناراحت شدن درصورت عدم توجه دیگران
- خودمحور و با تصمیم گیری های عجولانه
- تهدید یا اقدام به خودکشی برای جلب توجه
- ساده لوح و تحت تأثیر رفتار و حرف های دیگران
- انجام کار بدون تصمیم گیری درست و فکر کردن
- تأثیرپذیری آسان نسبت به دیگران یا شرایط محیط
- صمیمت بیش از حد و غیر طبیعی در روابط اجتماعی
- استفاده مداوم از ظاهر جسمی برای جلب توجه دیگران
- نمایش دراماتیک، تئاتری همراه با بیان اغراق آمیز احساسات
- دارای سبکی از گفتار خاص و بیش از حد چشمگیر و فاقد جزئیات
- رفتارهای نامناسب جنسی فریبنده یا تحریک آمیز در تعامل با دیگران
سایر علایم اختلال شخصیت نمایشی
این افراد تحمل کمتری برای سرخوردگی دارند و به راحتی از انجام کارهای روزمره خسته می شوند، اغلب پروژه ها را بدون اتمام کار رها می کنند و سراغ یک پروژه ی دیگری می روند.
تشخیص اختلال شخصیت نمایشی
هیچ روش آزمایشگاهی برای تشخیص اختلال شخصیت هیستریونیک وجود ندارد. پزشک ممکن است از آزمایش های تشخیصی مختلفی برای رد و یا تایید کردن بیماری های جسمی استفاده کند. اگر پزشک دلیل جسمی برای علائم شما پیدا نکند و می تواند شما را برای تشخیص و درمان به یک روان شناس ارجاع می دهند. اختلالات شخصیتی نظیر اختلال شخصیت هیستریونیک معمولاً توسط یک روان شناس آموزش دیده و با تجربه تشخیص داده می شود. روان شناس علائم و تاریخچه زندگی بیمار را بررسی کرده و علائم شما را با معیارهای موجود در دفترچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM-5منتشر شده توسط انجمن روانپزشکی آمریکا، مقایسه می کند.
افتراق اختلال شخصیت نمایشی از اختلال شخصیتی مرزی
اختلال شخصیت هیستریونیک تمایل دارد همراه با اختلالات شخصیتی، به ویژه اختلال شخصیت مرزی (BPD)، خودشیفتگی و اختلالات شخصیتی وابستگی، بروز کند. بین ویژگی های اختلال شخصیتی مرزی و نمایشی همپوشانی زیادی وجود دارد، به حدی که برخی از کارشناسان معتقدند که ممکن است این دو از یکدیگر قابل تشخیص نباشد. فقط چند مطالعه وجود دارد که میزان بروز HPD و BPD را بررسی کرده است. یک مطالعه دقیق نشان داد که حدود 15 درصد بیماران مبتلا به اختلال هیستورنی معیارهای تشخیصی مشابه اختلال مرزی را دارند.
بین علائم HPD و BPD یک همپوشانی مشخص وجود دارد.
به عنوان مثال، هر دو، ویژگی های تغییر رفتاری و احساسات سریعی را بروز می دهند. علاوه بر آن، هر دو با رفتار تحریک آمیز همراه هستند و هر دو با بیان بسیار قوی احساسات مشخص می شوند. در حالی که برخی پزشکان معتقدند که جزییات این علائم در HPD و BPD متفاوت است، به عنوان مثال، احساسات سریع در اختلالات نمایشی عمق و شدت کمتری نسبت به اختلالات شخصیت دارند، متخصصان دیگر معتقدند که HPD همان BPD هستند. برای همین تشخیص این دو اختلال از همدیگر تا حدودی سخت و مشکل است.
عوارض اختلال شخصیت نمایشی
اختلال شخصیت هیستریک می تواند بر روابط اجتماعی یا عاشقانه فرد و چگونگی واکنش فرد در برابر ضرر و زیان تأثیر بگذارد.
پیش آگهی اختلال شخصیت نمایشی
بسیاری از مبتلایان به HPD (اختلال شخصیت هیستریونیک) زندگی عادی را پشت سر می گذارند و قادر به کارکردن و حضور در جامعه و اجتماع هستند. در حقیقت، بسیاری از افراد مبتلا به HPD در کارهای کوتاه مدت بسیار خوب عمل می کنند. بسیاری از آن ها فقط در روابط صمیمی با مشکل روبرو می شوند. بسته به رفتارهای فرد، HPD می تواند بر توانایی آن ها در انجام کار، حفظ یا ماندن در رابطه تأثیر بگذارد و باعث شود که فرد به طور مداوم به دنبال ماجراجویی باشد که همین می تواند بیمار را در شرایط خطرناکی قرار دهد. مبتلایان به این اختلال همچنین در معرض خطر بیشتری نسبت به افسردگی قرار دارند.
این اختلال می تواند بر نحوه برخورد با شکست و ضرر تأثیر بگذارد. به همین علت در صورتی که فرد به چیزی که می خواهد، دست پیدا نکند، ممکن است نا امید و افسرده شود.
درمان اختلال شخصیت نمایشی
بسیاری از افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک به دنبال درمان خود نیستند. اغلب در شرایطی که علائم در زندگی روزمره و کار آن ها اختلال ایجاد کرد، ممکن است برای درمان به پزشک مراجعه کنند. درمان اختلال شخصیت هیستریونیک به طور معمول شامل روان درمانی طولانی مدت با یک درمانگر باتجربه است.
داروها می تواند برای کمک به علائم شدید و در موراد خاص تجویز شوند.
روان درمانی
روان درمانی، نوعی مشاوره است که به طور کلی برای اختلال شخصیت هیستریونیک کاربرد دارد.
هدف از روان درمانی این است که به فرد کمک شود تا انگیزه ها و ترس های مربوط به افکار و رفتار خود را کشف کرده و به طرز مثبت تری با دیگران ارتباط برقرار کند. در اصل، پزشک ممکن است به جای اینکه سعی داشته باشد توجه شما را جلب کند، به شما کمک خواهد کرد یاد بگیرید که چگونه با افراد به صورت مثبت ارتباط برقرار کنید. رویکردهای بینشی و شناختی محور در درمان این اختلال ناکارآمد هستند و باید از آن ها دوری کرد. افراد مبتلا به این اختلال غالباً قادر به بررسی انگیزه های ناخودآگاه و افکار خود نیستند و نمی توانند از آن ها کمک بگیرند.
همچنین، رویکردهای گروهی و خانواده درمانی برای درمان هیستورنی توصیه نمی شود، زیرا فردی که از این اختلال رنج می برد، غالباً توجه دیگران را به خودش جلب می کند و هر عمل و واکنش را اغراق آمیز جلوه می دهد. افکار خودکشی اغلب در شخصی که از اختلال شخصیت هیستریونیک رنج می برد، آشکار است. به همین علت در این افراد، خودکشی باید بطور منظم ارزیابی و تهدیدات خودکشی نباید نادیده گرفته یا رد شود.
دارو ها
ممکن است از داروها برای درمان علائم پریشانی مانند افسردگی و اضطراب که همراه با این اختلال رخ می دهد، استفاده شود. در صورت تجویز داروها به شخصی که از این اختلال رنج می برد، باید احتیاط کرد چون می تواند باعث بروز رفتارهای خود مخرب شود. هیچ گروه اجتماعی برای خودیاری و حمایت از این افراد وجود ندارد. زیرا فرد مبتلا به این اختلال احتمالاً در تعامل خود با دیگران با مشکل روبرو می شود.
آخرین دیدگاه‌ها