واکنش کشنده سیستم ایمنی به کرونا
تا دیر نشده علائمتو بگو، پزشکتو بگم:
واکنش کشنده سیستم ایمنی به کرونا ویروس، مسئله اصلی و مهمی است که از همان اوایل شیوع بیماری کرونا مورد بحث قرار گرفته است. بر اساس بیش از 200000 مرگ و میر گزارش شده در سراسر جهان، محققان معتقدند: که واکنش سیستم ایمنی بدن در برابر کرونا می تواند علت بسیاری از مرگ و میر ها باشد. ویروس کرونا، منجر به بروز عوارض بر روی ریه ها و سیستم تنفسی، علائم قلبی عروقی، گوارشی و حتی عصبی می شود.
تحقیقات اولیه همچنین نشان می دهد که بسیاری از موارد کشنده COVID-19 ناشی از فعال شدن بیش از حد سیستم ایمنی بدن فرد است. درک بهتر این پدیده می تواند در جلوگیری از اثرات کشنده ویروس موثر باشد. این وضعیت به عنوان طوفان سیتوکین شناخته می شود.
سیتوکین ها چیستند؟
سیستم ایمنی بدن از بدن ما در برابر عوامل بیماری زا، مانند باکتری یا ویروس، جلوگیری می کند. برای این منظور، گلبول های سفید خون خاص که سیستم ایمنی بدن را تشکیل می دهند، بافت های بدن را بررسی می کنند. سپس بدنبال شناسایی عوامل بیماری زا و از بین بردن آنها هستند. هنگام شناسایی عوامل بیماری زا، سلول های ایمنی منجر به التهاب بدن شده و سلول های ایمنی بیشتری را جذب می کنند.
عملکرد مناسب سیستم ایمنی بدن به همکاری موثر بین سلول های سیستم ایمنی بستگی دارد. این ارتباط از طریق انتشار مولکول کوچک به نام سیتوکین صورت می گیرد.
انتشار سیتوکین ها منجر به التهاب موضعی در بدن می شود. التهاب یک پاسخ فیزیولوژیکی بدن است که هدف آن از بین بردن عامل بیماری زا می باشد. علائم التهاب شامل قرمزی (افزایش جریان خون)، تورم، درد و افزایش دما یا تب است.
سیتوکین های آزاد شده با اتصال به گیرنده های موجود در سلول های مجاور یا حتی در همان سلول آزاد کننده آنها عمل می کنند. برخی از سیتوکین ها با افزایش تحریک ترشح بیشتر سیتوکین ها، باعث التهاب شدیدتر در بدن می شوند. غالباً این امر منجر به تب می شود که مشخصه اصلی التهاب است.
انواع مختلفی از سایتوکاین ها وجود دارد. سیتوکین ها اغلب بر اساس نوع سلول های ایمنی آزاد کننده یا بر اساس شباهت های آنها طبقه بندی می شوند. هر سیتوکین ممکن است در هنگام اتصال به یک گیرنده، پاسخ خاصی را ایجاد کند. به عنوان مثال، برخی از آنها التهاب را افزایش یا کاهش می دهند. در حالی که برخی دیگر می توانند در جذب سلول های ایمنی بیشتر کمک کنند. حتی ممکن است به بافت های بدن آسیب برسانند.
طوفان سیتوکین چه زمانی بروز می کند؟
طوفان سیتوکین یکی از نگران کننده ترین ویژگی های COVID-19 است. طوفان سیتوکین، واکنش بیش از حد سریع سیستم ایمنی بدن است. کارشناسان معتقدند که واکنش شدید به ویروس کرونا می تواند منجر به مرگ بیماران شود.
در برخی موارد، سیستم ایمنی در مقابله با عفونت، واکنش شدیدی را از خودش نشان می دهد. در این شرایط ممکن است بدن سیتوکین زیادی را آزاد کند. در نهایت منجر به بروز طوفان سیتوکین می شود.
مانند سایر مولکول های سیگنالینگ (از جمله هورمون ها)، سیتوکین ها نیز می توانند وارد جریان خون شوند. آنها می توانند کل بدن را تحت تأثیر قرار داده و منجر به سپسیس شود. مقادیر زیادی سیتوکین می تواند باعث التهاب گسترده (سیستمیک) شود که ممکن است به اندام های مختلف بدن آسیب برساند.
برخی از سیتوکین ها نیز می توانند رگ های خونی را تحت تأثیر قرار دهند. حتی باعث افت چشمگیر فشار خون شوند. این امر خون رسانی را محدود می کند و باعث از کارافتادگی بافت ها و اندام های حیاتی از جمله قلب، ریه ها، مغز و کلیه ها و عدم اکسیژن رسانی می شود.
طوفان سیتوکین منجر به مرگ و میر بالای ” آنفلوانزای مرغی ” H5N1 در سال 2005 بود. کارشناسان معتقدند که این طوفان ممکن است در همه گیری های قبلی مانند همه گیری آنفولانزای اسپانیا در پایان جنگ جهانی اول نقشی داشته باشد که منجر به کشته شدن نزدیک به 50 میلیون نفر شد.
شاید بدنام ترین مورد چنین واکنشی در طی یک آزمایش در لندن در سال 2006 اتفاق افتاد. زمانی که فقط در 90 دقیقه پس از تجویز یک دارو ، شش مرد جوان سالم از پاسخ ایمنی شدید نسبت به یک دارو دچار نارسایی چند عضو شدند. این شش نفر به دلیل التهاب شدید و بدشکلی ظاهری که بروز پیدا کرده بود، «مردان فیل» لقب گرفتند.
سیتوکین ها و COVID-19
مکانیسم های دقیق «طوفان سیتوکین» و سهم آنها در میزان مرگ و میر گزارش شده در COVID-19 هنوز ادامه دارد.
در بسیاری از این بیماران، طوفان سیتوکین به دلیل انتشار سریع سندرم دیسترس حاد تنفسی باعث وخیم شدن شرایط می شود. در این وضعیت ریه ها قادر به تأمین اکسیژن کافی به اندام های حیاتی بدن نیستند. بیماران مبتلا به سندرم دیسترس حاد تنفسی برای تنفس به دستگاه های تهویه نیاز دارند.
در چنین بیمارانی، محققان شاهد افزایش قابل توجه سیتوکین ها می شود. سیتوکین ها، در عملکرد ماکروفاژها تاثیر دارند. ماکوفاژها گلبول های سفید خون هستند که در از بین بردن عوامل بیماری زا و تنظیم التهاب تخصص دارند. انتقال ماکروفاژها به ریه ها در برخی شرایط مانند بیماران COVID-19، می توانند باعث التهاب شدید و در نتیجه نارسایی تنفسی شود. تجزیه و تحلیل بیشتر برای درک بهتر این عفونت و شناسایی روش های درمانی لازم است.
درمان های فعلی طوفان سیتوکین
محققان در حال بررسی راهکار های مختلفی برای برای درمان طوفان سیتوکین هستند. این روند درمانی با تداخل بر رو تولید سیتوکین و یا انسداد مسیرهای پیش التهابی عمل می کنند. سرعت رو به رشد شیوع بیماری کرونا ویروس، محققان را وادار کرده است که روش های درمانی مختلفی را بررسی کنند. این روش های درمانی، قبلا برای درمان سایر بیماری ها (مانند بیماری کرون و آرتروز) ناشی از فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی مورد استفاده قرار گرفته است.
با این حال، راه های درمانی برای سرکوب کننده سیستم ایمنی ممکن است در بیماران COVID-19 منجر به بروز عوارض بیشتری شود. زیرا بسیاری از بیماران مبتلا به کرونا ویروس از کاهش عملکرد سلول های اصلی ایمنی رنج می برند. اگرچه خنثی سازی سیتوکین می تواند از بروز شوک سپتیک جلوگیری کند. اما سیستم ایمنی را ضعیف کرده و حیوان را برابر عفونت های باکتریایی آسیب پذیرتر می کند.
سندرم روز هفتم
سازمان بهداشت جهانی گزارش داده است که: بیشتر افرادی که در اثر ویروس کرونا در بیمارستان بستری شده اند، ذات الریه دارند. اغلب اوقات حدود هفت تا 10 روز پس از مشاهده اولین علائم، بیماری آنها ناگهان بدتر می شود. جسیکا مانسون، متخصص التهاب، از بیمارستان دانشگاه کالج، لندن، معتقد است: یک زیر گروه از بیماران مبتلا به COVID-19 شدید ممکن است مبتلا به سندرم طوفان سیتوکین باشند. وی خواستار نظارت دقیق بر این پدیده در بخشهای مراقبت ویژه شده است.
چگونه می توان از طوفان سیتوکین جلوگیری کرد؟
دغدغه اصلی پزشکان و دانشمندان این است که چگونه طوفان سیتوکین را درمان و یا از بروز آن جلوگیری کنند، به نحوی که سیستم ایمنی بدن بیمار تضعیف نشود.
در حال حاضر، آنها در تلاشند تا جواب های خود را پیدا کنند. بیمارستان های پاریس چندین دارو را برای کاهش واکنش های التهابی بررسی کرده اند.
پروفسور استنلی پرلمن از ایمونولوژیست از دانشگاه آیووا اعتراف کرد: که «در حال حاضر» هیچ درمان موثری برای طوفان سیتوکین وجود ندارد.
وی در این باره می گوید: پزشكان و دانشمندان سعی دارند تا بهترین روش را مشخص كنند. مطمئناً تجویز و مصرف كورتیكواستروئیدها در این وضعیت می تواند مضر باشد. حتی منجر به بروز عوارض جانبی می شود.
عوارض طوفان سیتوکین چیست؟
به دلیل واکنش سیستم ایمنی بدن، کرونا ویروس ها می توانند بر روی سایر سیستم های بدن تاثیر بگذارند و مشکلاتی نیز ایجاد کنند.
یک مطالعه در سال 2014 نشان داد که: 92 درصد از بیماران مبتلا به MERS حداقل یک سری عوارض ویروسی در خارج از ریه ها داشتند.
هر سه کورو ویروس ها باعث بروز عوارض برخی عوارض جانبی می شوند، از جمله:
- کاهش فشار خون
- افزایش آنزیم های کبدی
- افزایش تعداد گلبول های سفید خون و تعداد پلاکت ها
- در موارد نادر، بیماران دچار آسیب حاد کلیه و ایست قلبی شده اند.
البته برخی از محققان معتقدند این عوارض لزوما نشان دهنده انتشار ویروس در بدن نیست و ممکن است از طوفان سایتوکاین ناشی شده باشد. در صورت ضعف سیستم ایمنی بدن، سیتوکین ها علاوه بر سلول های آلوده به بافت های سالم بدن حمله می کنند. حتی باعث ایجاد التهاب در بدن می شوند. رگ های خونی در ریه ها را تضعیف می کند و باعث انتقال مایعات به داخل کیسه های هوا می شوند. در این شرایط ممکن است طوفان به سیستم گردش خون بیمار ریخته و به همه اندام های بدن جریان پیدا کند. اختلالات سیستمیک را در اندام های مختلف بیمار ایجاد کند.
در برخی از شدیدترین موارد COVID-19، پاسخ سیتوکین همراه با کاهش ظرفیت اکسیژنرسانی به بقیه بدن می تواند منجر به نارسایی چند عضو شود. دانشمندان دقیقاً نمی دانند که چرا برخی از بیماران عوارض بیشتری را تجربه می کنند. اما ممکن است ابتلا به بیماری های زمینه ای مانند بیماری قلبی یا دیابت در بروز عوارض جانبی دخالت داشته باشند.
منابع:
https://medicalxpress.com/news/2020-04-immune-overreaction-fatal.html
آخرین دیدگاه‌ها